SSD (Solid State Drive) Hakkında Her şey I : Giriş: Neden SSD?

Solid State Drive (SSD) ya da Türkçe adıyla Katı Hal Sürücüsü terimini (Yazının kalanında "SSD" olarak geçecek) bilgisayarla biraz alakanız varsa mutlaka duymuşsunuzdur. Ama çoğunuzun konuya tam anlamı ile hakim olduğunu zannetmiyorum. Merakınız olsa ve araştırsanız dahi bu konuda yeterli kaynağa ulaşmanız oldukça zor. Bunun sebebi genelde kaynağı hazırlayanların da konuya hakim olmaması. Böyle olunca konuda çokça geçen terim ve kavramlar sadece yüzeysel olarak ele alınıyor ve konuyu tam anlamı ile öğrenmek isteyen araştırmacılar yeterli bilgiye ulaşamıyorlar.

İşte bu yazı dizisinde sizleri -elimden geldiğince- en doğru ve ayrıntılı bir şekilde SSD üniteleri hakkında bilgilendirmeye çalışacağım. Yazı uzun ve bazen karmaşık olacağı için bölümlere ayırmayı hem anlatım kolaylığı hem de okuyucunun okuma konforu açısından uygun buldum. Bu bölümleri şimdilik alttaki gibi planladım. Ama yazıyı yazdıkça bu bölümler değişebilir... (15 Ağustos)

1. Giriş: Neden SSD?
2. SSD Ünitelerinin Yapısı ve Çalışma Mantığı
3. Write Amplification Fenomeni
4. Performansı Doğru Algılama ve SSD Seçimi
5. Montaj, İşletim Sistemi Kurulumu ve Optik Sürücüye 2. Disk Sürücü Montajı
6. Secure Erase
7. Maksimum performans için ayarlama: SSD optimizasyonu
8. Özet: Sık sorulan sorular ve cevapları
9. EK 1: OCZ Toolbox ve Linux based Tools ile Firmware Güncelleme

Yazı boyunca Page, Block, Plane, Write Amplification, Over-provisioning,                Garbage collection vs. gibi pek çok Türkçe olmayan ama SSD literatüründe bu                şekilde bilinen terim geçecek. Normalde bunların Türkçe karşılıklarını kullanma taraftarıyım ama alttaki sebeplerden dolayı -istemeyerek de olsa- yazı boyunca bütün terimleri orjinal hallerinde kullandım: SSD teknolojisi yeni bir teknoloji olduğu için bu kavramların -tamamının- dilimizde yerleşmiş karşılıkları yok. Örneğin "Fazla Tahsis" diye Google'da bir arama yapsanız hiçbir sonuca ulaşamazsınız. Oysa  Over-provisioning diye ararsanız ulaşırsınız gibi... Özellikle Page ve Block kavramlarını Sayfa ve Blok olarak kullanmak mümkündü ama Sayfa çevirisini kullanmak, gerçek sayfa anlamı ile karıştırılabilir ve kavram karmaşasına yol açabilir diye korktum. Öte yandan bir terimi "Page" olarak orjinal halinde kullanırken, diğerini -Block olan orijinali yerine- Blok olarak kullanmak, yarısı Türkçe yarısı İngilizce bir terim haznesi kullanmak olacaktı ki bu da anlamsız. Hatam oldu ise affola.

Neden SSD?

Bu soruya ilk anda şöyle cevap verilebilir. SSD çünkü;

1. Daha hızlı.
2. Daha hızlı..
3. Daha hızlı...
   
   
   Tabii ki bir SSD ünitesine terfi etmenin ya da hali hazırda SSD ünitesi olan bir bilgisayar modelini tercih etmenin için hız dışında başka sebepleri de var ama temel sebep çoğu kullanıcı için SSD ünitelerinin sunduğu inanılmaz performans farkı.
   
   
   
                
   Bu performans farkını ileride SSD Ünitelerinde performansı doğru algılama ve yanlışlar/doğrular başlığı altında detaylıca anlatacağım...
   
   
   SSD ünitelerinin, performans farkı dışında da klasik HDD üniteleri (Hard Disk Drive) karşısında pek çok avantajları var. Bunları kısaca özetlememiz gerekirse;
   
   
   
   
4. SSD üniteleri daha sağlam ve güvenilirdir
   
   
   SSD üniteleri klasik disklere göre çok daha sağlam ve güvenilirdirler. Bunun sebebi ise klasik sabit diskler gibi hareket eden bir parçaya sahip olmamalarıdır. Altta iki disk türünün mekanik yapısını karşılaştıran bir resim görüyorsunuz;
   
   
   
   
   
   
   
    Gördüğünüz gibi SSD hiçbir hareketli parça içermezken klasik sabit disk hareket eden -dolayısıyla arıza yapmaya çok müsait- pek çok parça barındırıyor. (Bununla ilgili biraz daha ayrıntılı bilgiyi ve konuyu açıklayan videoları burada bulabilirsiniz. Bir sabit diskin çalışma mantığına hakim değilseniz izlemenizi tavsiye ederim) Ve bu parçalar o kadar hassas ki insan nasıl olup ta bozulduklarına değil bozulmadıklarına şaşırıyor. Örneğin altta, disk ve ondan verileri okuyan okuyucu kafa arasındaki mesafenin bir canlandırmasını görüyorsunuz. Gördüğünüz gibi okuyucu kafa aklın alamayacağı kadar diske yakın çalışıyor; (İnsan saçının çapı yaklaşık 40 000-60 000 nm'dir. Günümüz disklerinde disk ile okuyucu kafa arasındaki mesafe ise sadece 10 nm'dir!)
   
   
   
   
   
   Şimdi dizüstü bilgisayarınızı çalışır durumda iken hafifçe bir yere çarptığınızı düşünün! Bu bile çok önemli verilerinizi barındırdığınız diskinizin bir anda kullanım dışı kalmasına sebep olabilir...
   
   Oysa  SSD üniteleri 1500g ye kadar darbelere dayanabilirler. Hareketli parçalar içermedikleri için mekanik arıza ihtimali sıfırdır.
   
   
   
   
5. Daha az güç harcarlar
   
   
   SSD üniteleri HDD'lere göre neredeyse 2 kata yakın daha az güç harcarlar. İlk bakışta harcanan güç az gibi görünebilir ama özellikle taşınabilir cihazlarda bu durum pil süresi açısından oldukça önemlidir.
   
   
   
   
   
   
6. Daha hafiftirler
   
   
      SSD üniteleri form faktörlerine bağlı olarak 2.5" HDD'lere göre yarı yarıya, 3.5" HDD'lere göre 10-15 kat daha hafiftirler.
   
   
   
   
   
   
   
7. Daha serin çalışırlar
   
   
   SSD üniteleri HDD'lere göre neredeyse yarı yarıya daha serin çalışırlar. Ayrıca yüksek çalışma sıcaklıklarından etkilenmezler.
   
   
   
   
   
   
   
   
   
8. Daha sessiz çalışırlar
   
   
   SSD üniteleri neredeyse sıfıra yakın ses çıkardıkları için özellikle dizüstü bilgisayarlarda bu yönden çok avantajlıdırlar

Sonuç;

            Gördüğünüz gibi  SSD ünitelerinin  klasik sabit disklere (HDD) göre her açıdan üstünlükleri mevcut. Peki, o zaman neden her bilgisayarda bir SSD yok? İşte bu sorunun çok kolay bir cevabı var: Maliyet

            Geçtiğimiz yıl yaşanan Tayvan'daki sel felaketinin ardından (WD ve Seagate üretim tesisleri kullanılamaz hale gelmişti) HDD fiyatları neredeyse 2 katına çıkmasına ve  SSD ünitelerinin fiyatı ortalama her yıl % 40-50 arasında düşmesine rağmen halen fiyat konusunda  SSD üniteleri HDD'ler ile yarışamıyorlar. Örneğin HDD fiyatlarının normale (2010 sonu fiyatları) düştüğünü varsaydığımızda bu gün 60 GB büyüklüğünde bir  SSD ünitesinin maliyeti 100 $ civarında iken bu fiyata 750 GB büyüklüğünde bir 2.5" HDD almak mümkün.

          Ancak her sene fiyat makasının daralması ve günümüz sistemlerinde HDD'lerin sisteme alenen köstek olup eziyet etmesi, başka bir deyişle darboğaz yarattığı düşünüldüğünde önümüzdeki 3-4 yıl içinde  SSD ünitelerinin tüm yeni mobil cihazlarda standart bir donanıma dönüşeceğini öngörmek çok yanlış olmaz.

Sonraki bölüm: 

• SSD ünitelerinin çalışma mantığı ve SSD Terminolojisi